İnternetin en büyük teknoloji devleri, 25 Ağustos 2023 itibariyle Avrupa Birliği’nin (AB) yeni katı kurallarına uymak zorunda kalacak. AB’nin Dijital Hizmetler Yasası (DSA) adı verilen bu kurallar, Google, Facebook, YouTube, Twitter ve diğerleri gibi çok sayıda kullanıcısı olan platformlara, dezenformasyonu önleme, yasa dışı içerikleri hızla kaldırma, kullanıcı verilerini koruma ve rekabeti sağlama gibi sorumluluklar getiriyor. Bu kurallara uymayan şirketler, gelirlerinin yüzde 6’sına kadar para cezasına çarptırılabilecek. AB ülkelerinde faaliyet gösteren büyük dijital platformlar, arama motorları ve alışveriş siteleri üzerinde büyük bir etki yaratacak.
Peki, bu kurallar nelerdir ve neden önemlidir? Bu soruların cevabını vermek için önce AB’nin Dijital Hizmetler Yasası (DSA) adını verdiği bu düzenlemenin amacını anlamamız gerekiyor. DSA, AB’nin dijital ortamda kullanıcıların haklarını korumak, rekabeti sağlamak, dezenformasyonu önlemek ve yasa dışı içerikleri kaldırmak için hazırladığı bir yasa tasarısıdır. Bu yasa tasarısı, AB ülkelerinde 45 milyondan fazla kullanıcısı olan çok büyük dijital platformları kapsıyor. Bu platformlar arasında Alibaba, Amazon, Apple AppStore, Booking.com, Facebook, Google Play, Google Maps, Google Shopping, Instagram, LinkedIn, Pinterest, Snapchat, TikTok, eski adıyla Twitter olan X, Wikipedia, YouTube ve Zalando gibi tanınmış isimler bulunuyor. Ayrıca Bing ve Google da çok büyük arama motorları olarak sınıflandırılıyor.
AB’nin Teknoloji Devlerine Yönelik Katı Kuralları Yürürlüğe Girdi
AB’nin bu adımı, teknoloji devlerinin internet ortamında giderek artan etkisine ve gücüne karşı bir denge unsuru olarak görülüyor. AB Komisyonu Başkan Yardımcısı Margrethe Vestager, DSA’nın “dijital çağın temel haklarını” güvence altına almak için tasarlandığını söyledi. Vestager, “Bu kurallar sayesinde, internet ortamında daha fazla güvenlik, şeffaflık ve hesap verebilirlik sağlanacak. Kullanıcılar, kendilerine sunulan içeriklere ve reklamlara ilişkin daha fazla bilgi sahibi olacak ve bunları kontrol edebilecek. Platformlar ise daha adil bir rekabet ortamında faaliyet gösterecek.” dedi.
AB’nin Teknoloji Devlerine Yönelik Katı Kuralları Nelerdir?
Bu platformlar, DSA kapsamında bir dizi katı kurala uymak zorunda kalacaklar. Bu kuralların bazıları şunlardır:
- Platformlar, kullanıcıların belirli bilgilerin neden kendilerine önerildiğine dair net bilgi almasını sağlamak zorunda olacaklar. Ayrıca kullanıcılar, profil oluşturmaya dayalı öneri sistemlerine dahil olmama hakkına sahip olacaklar.
- Platformlar, etnik köken, siyasi görüş veya cinsel yönelim gibi kullanıcıların hassas verilerine dayalı reklam yapamayacaklar. Platformların bütün reklamları etiketlemesi ve bu reklamları kimin verdiği konusunda açıkça bilgi sunması zorunlu olacak.
- Platformlar, hüküm ve koşullarını faaliyet gösterdikleri ülkenin dilinde, kolay anlaşılır ve sade bir dille belirtmek zorunda olacaklar.
- Platformlar, reşit olmayanları daha sıkı biçimde korumak zorunda olacaklar. Bu çerçevede, platformların çocukların güvenliğini sağlamak için sistemlerini yeniden tasarlaması gerekecek. Çocuklara yönelik profil oluşturmaya dayalı hedefli reklamlara izin verilmeyecek.
- Platformlar, içeriklere özel risk değerlendirmeleri yapmak zorunda olacaklar. İçerik daha özenli denetlenecek ve dezenformasyon azaltılacak. Platformların yasa dışı içeriğin çevrim içi yayılmasıyla bağlantılı riskleri ele almak için ilave önlemler alması gerekecek.
- Platformlar, kullanıcıların yasa dışı içeriği işaretlemesine ve buna karşı hızlı bir şekilde harekete geçmesine olanak tanıyan bir mekanizmaya sahip olmak zorunda olacaklar. Ayrıca platformların dezenformasyonun yayılmasını önleyecek ve hizmetlerinin sahte hesaplarla kullanımını engelleyecek önlemler alması da zorunlu olacak.
- Platformlar, riskleri azaltmaya yönelik adımlarını ve aldıkları önlemleri AB’ye rapor etmek zorunda olacaklar. Ayrıca platformlar, dış denetime tabi tutulacaklar ve AB’nin belirlediği bağımsız denetçilerle iş birliği yapmak zorunda olacaklar.
Bu kuralların ihlali halinde, platformlara ciddi yaptırımlar uygulanabilecek. Bu yaptırımlar, platformların Avrupa’daki yıllık gelirlerinin yüzde 6’sına kadar para cezası veya hizmetlerinin geçici olarak askıya alınması şeklinde olabilecek.
Aynı zamanda bu kuralların teknoloji devlerine yönelik getirilmesinin nedeni, AB’nin dijital ortamda kullanıcıların haklarını korumak, rekabeti sağlamak, dezenformasyonu önlemek ve yasa dışı içerikleri kaldırmak için daha etkin bir rol oynamak istemesidir. AB, bu kurallarla birlikte, dijital ortamda daha şeffaf, güvenli ve sorumlu bir çalışma biçimi oluşturmayı amaçlıyor.
Bu kuralların teknoloji devlerine nasıl bir etki yapacağı ise henüz net değil. Bazı teknoloji şirketleri, bu kuralları desteklediklerini ve uygulamaya hazır olduklarını belirtiyorlar. Bazıları ise bu kuralların kendilerine haksız bir rekabet yaratacağını veya hizmet kalitelerini düşüreceğini iddia ediyorlar. Bu konuda ilerleyen günlerde daha fazla tartışma ve gelişme bekleniyor.
